ქართული მართლმადიდებელი ეკლესია, როგორც პოლიტიკური ორგანიზაცია

ქართული მართლმადიდებელი ეკლესია, როგორც პოლიტიკური ორგანიზაცია

 

    საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის «პოლიტიზებულობის» საკითხის განხილვა «ღვთის გმობად» ან «პატრიარქის შეურაცხყოფად» ნამდვილად არ უნდა ჩაითვალოს, ვინაიდან ობიექტურ რეალობათა გათვალისწინებით, ეკლესია არც ერთ ქვეყანაში (არც საქართველოში) არ ყოფილა გამიჯნული მიმდინარე საზოგადოებრივ-პოლიტიკური პროცესებისაგან.
    მით უმეტეს ვერ იქნებოდა გამიჯნული პოლიტიკისაგან ქართული ეკლესია, ვინაიდან ათწლეულთა განმავლობაში იგი (თავისი არსით) იყო ერთადერთი «ლეგალური» ანტისაბჭოთა ორგანიზაცია, რომელიც არ ცნობდა საბჭოთა იდეოლოგიას, მაგრამ ჰქონდა ფუნქციობის საშუალება.
    ლენინის პოლიტიკური გენიის წყალობით, ჯერ კიდევ 1922 წელს გაფორმდა ერთგვარი «პაქტი» კომუნისტურ ხელისუფლებასა და ეკლესიას შორის, რომელსაც ორივე მხარე იცავდა იმპერიის მთელ სივრცეზე, მათ შორის, საქართველოშიც; სამოცდაათიან წლებში ზვიად გამსახურდიამ სცადა ამ მდგომარეობის შეცვლა, იგი აქტიურად იბრძოდა იმისათვის, რათა საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი გამხდარიყო. მიზნის მიღწევის შემთხვევაში ზვიად გამსახურდია საქართველოს ეკლესიას აქცევდა მძლავრ ანტიკომუნისტურ ორგანიზაციად, რის შედეგადაც მართლმადიდებელი ეკლესია საქართველოში შეასრულებდა იმავე ფუნქციას, რაც კათოლიკურმა ეკლესიამ შეასრულა პოლონეთში.
    ბუნებრივია, კრემლი ამას არ დაუშვებდა; ამას არ დაეთანხმებოდა არც ქართული ეკლესიის «სულიერ მამათა» ელიტარული დაჯგუფება, ვინაიდან ეს იქნებოდა ზემოთხსენებული «პაქტის» ანუ წონასწორობის დარღვევა; შედეგად, საბჭოთა კომუნისტური მანქანა მთელ თავის კოლოსალურ ძალას მიმართავდა ეკლესიის წინააღმდეგ, რაც უმძიმესი შედეგებით დასრულდებოდა. «ზომიერად» განწყობილი ილია მეორის არჩევა კათალიკოს-პატრიარქად ამ თვალსაზრისით ერთადერთი გამოსავალი იყო. იგი სცნობდა «პაქტს» და პიროვნულადაც გამოხატავდა იმ წონასწორობას, რომელიც არსებობდა იმდროინდელ ოფიციალურ «მოსკოვსა» და «თბილისს», ხელისუფლებასა და ეკლესიას შორის.
    წონასწორობა დაარღვია საბჭოთა კავშირის დაშლამ და კომუნისტური სისტემის დანგრევამ; მაგრამ საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას პოლიტიკური ფუნქცია ამით არ დაუკარგავს. პირიქით, «გათავისუფლებული» ეკლესიის როლი და მნიშვნელობა კიდევ უფრო გაიზარდა, რასაც ითვალისწინებდა უკლებლივ ყველა პოლიტიკოსი გია ჭანტურიადან («თეოდემოკრატიის» იდეის ავტორიდან) - ედუარდ შევარდნაძემდე; სრულიად საქართველოს კათალიკოს - პატრიარქის, უწმინდესისა და უნეტარესის, ილია მეორის მხარდაჭერა პოლიტიკურ ფაქტორად იქცა, რაც (ვიმეორებ) სრულიადაც არ არის გასაკვირი ან მიუღებელი, ვინაიდან რეალურად ეკლესია ყველგან და ყოველთვის რჩებოდა პოლიტიკური მნიშვნელობის მქონე ფენომენად. ამას არავითარი პირდაპირი კავშირი არა აქვს თვით ქრისტიანული რელიგიური მოძღვრების არსთან და საეკლესიო ცხოვრებასთან
    სრული დარწმუნებით შეიძლება ითქვას, რომ 1993 წელს, სოხუმის დაცემის შემდეგ და სამოქალაქო ომის პროცესში, სწორედ ილია მეორეს მხარდაჭერამ შეუნარჩუნა რენომე საქართველოს დამარცხებულ სახელმწიფოს მეთაურს. ეს მხარდაჭერა დღესაც ძალზე მნიშვნელოვანი და აუცილებელია პრეზიდენტისათვის; მაგრამ არ იქნებოდა ბოლომდე მართებული, გვეთქვა, რომ ქართული ეკლესია პიროვნებათა მხარდაჭერით შემოიფარგლება, რადგან მას საკუთარი, საკმაოდ შორსმჭვრეტელი ინტერესები აქვს.
    თვისობრივად, ქართული ეკლესია «ჩრდილოური» ორიენტაციის მატარებელია. ნებისმიერ პოლიტიკურ მოღვაწეს იგი მხოლოდ იმდენად დაუჭერს მხარს, რამდენადაც ეს მოღვაწე იზიარებს ქართული ეკლესიის საერთო პოლიტიკურ ორიენტაციას. სწორედ ამ გარემოებამ, უახლოეს მომავალში, საქართველოს პრეზიდენტს შეიძლება გარკვეული პრობლემები შეუქმნას; თუმცა, აქ კვლავ შეიძლება ამუშავდეს შევარდნაძის პოლიტიკური ტექნოლოგიისათვის დამახასიათებელი გასაკუთრებული სინდრომი: ჯაბა იოსელიანი პრეზიდენტმა ადვილად გაანადგურა სწორედ იმის წყალობით, რომ «მხედრიონის» ლიდერი ზვიად გამსახურდიას მომხრეთათვის მიუღებელი იყო. იმავე «ზვიადისტებს», რომლებიც, როგორც ჩანს, ქართული ელექტორატის მნიშვნელოვან ნაწილს წარმოადგენდნენ, ეკლესიის დღევანდელი საჭეთმპყრობელიც მიუღებლად მიაჩნიათ - 1991-92 წლებში მისი პოზიციის გამო.

«მერიდიანი», 29 ოქტომბერი, 1996 წელი.